Krantenberichten over de gemeente Gulpen-Wittem zijn tot 1830 schaars. Dat verandert opeens door de Belgische opstand van augustus 1830 wanneer met name Gulpen in het brandpunt van het nieuws komt. België wil zich afscheiden van Het Verenigd Koninkrijk, bestaande uit België en Nederland. De opstand leidt tot oorlogshandelingen en onrust in onze regio.
Gulpen wordt regelmatig genoemd als een plek waar de Belgische troepen zich vestigen en waar de oproer het grootste is. In Gulpen dreigt in maart 1831 zelfs even een compleet volksoproer geleid door advocaat A. Willemsen, maar dat wordt door Nederlandse troepen in de kiem gesmoord. De advocaat wordt door een legerpatrouille opgepakt en krijgt drie jaar gevangenisstraf vanwege politiek wangedrag. Maar de rust keert niet terug. Koning Willem I moet in Gulpen weer militair ingrijpen en zet het leger in tegen pro-Belgische dwarsliggers.
Een detachement van tachtig zwaarbewapende ruiters, gelegerd in Maastricht, overvalt op 12 augustus 1831 het huis van de pro -Belgische burgemeester Smeets, zoon van de bierbrouwer. In Hollandse kranten verschijnen in die periode tientallen artikelen over de Belgische ‘muitelingen’ die Zuid-Limburgse gebieden bezetten.
In Limburg zelf is de beleving anders want daar wordt de Belgische opstand, en de mogelijke afscheiding van Nederland, niet ervaren als een bezetting maar als een bevrijding. Anti-Hollandse en anti-protestantse gevoelens laaien op. De afkeer van de protestantse Hollanders uit zich in scheldpartijen, bedreigingen, het inwerpen van ruiten waar protestanten wonen en andere pesterijen.
De Limburgse elite van adel en notabelen steunt de Belgische Opstand ook. Zij heeft van oudsher nauwe familiebanden en economische relaties met België. Bovendien zijn de Nederlandse belastingwetten voor hen zeer nadelig: hun grondbezit, dé basis van hun rijkdom, wordt veel zwaarder belast dan in België. De leiding van het verzet ligt bij graaf Jean Baptiste de Marchant et d’Ansembourg, lid van de rijkste familie van Limburg, grootgrondbezitter en ook eigenaar van kasteel Neubourg in Gulpen. Jean Baptiste zet een uitgebreide diplomatieke lobby op tegen aansluiting bij Nederland en bezoekt de koningen van Frankrijk, België en Nederland. Uiteindelijk levert het niks op. Limburg wordt in 1839 definitief onderdeel van het Nederlands koninkrijk. En België wordt een zelfstandig land.
